گپ و گفت با رضا گلچین، هنرمند مشهدی: «مشهد» قلب تپنده تئاتر و سینمای کشور است

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ ساخت فیلم‌های کوتاهی، چون «گفتمان»، «بازی»، «حاجی فیروز» و «بر مدار عشق» تنها بخشی از فعالیت‌های این هنرمند پیشکوست مشهدی را تشکیل می‌دهند.

او که به «عمو گلچین سینمای مشهد» معروف است این روز‌ها دو فیلم نامه فیلم کوتاه در دست ساخت دارد، همچنین قرار است بعد از مدت‌ها یک نمایش را روی صحنه ببرد. این هنرمند در گفتگو با شهرآرا توضیحات بیشتری درباره فعالیت هایش ارائه کرده که پیش روی شماست.

بازگشت به تئاتر بعد از سال‌ها

رضا گلچین، با اشاره به تصویب شدن ساخت هم زمان یک نمایشنامه و دو فیلم نامه اش می‌گوید: نمایشنامه‌ای به نام «ساندویچ» نوشته ام که در روز‌های بعد از نوروز مجوزش صادر شد. همچنین دو فیلم نامه «خون» و «بزم و رزم» هم به تازگی مجوز ساخت گرفته اند که باید تولید هر سه آن‌ها را در سال ۱۴۰۱ پیش ببرم. البته اولویتم با روی صحنه بردن نمایش است. چون روند تولید طولانی تری دارد.

او درباره حضورش در عرصه تئاتر بیان می‌کند: حرفه اصلی من فیلم سازی است و دیر زمانی است که تئاتر کار نکرده ام، اما علاقه اصلی من تئاتر است و در اوایل انقلاب در سال ۱۳۵۸ چند کار تئاتر به عنوان نویسنده و کارگردان روی صحنه برده ام. در واقع می‌توان گفت در شرایط جدید «ساندویچ» اولین کارم در عرصه تئاتر خواهد بود، اما در مجموع چهارمین اثرم محسوب می‌شود.
گلچین، درباره چرایی روی آوردنش به تئاتر بعد از سال‌ها نیز توضیح می‌دهد: متن نمایش «ساندویچ» را بیست سال پیش نوشته و در آرشیوم گذاشته بودم. تا اینکه در دوران همه گیری کرونا و قرنطینه سری به آرشیوم زدم و این متن برایم خوشایند آمد.

این هنرمند بیان می‌کند: در آن یک سالی که نمی‌شد از خانه بیرون بیایم شروع به بازنویسی نمایشنامه همراه با یک گروه جوان کردم تا داستان، متناسب با شرایط روز جامعه باشد. بعد یک سال نگارش تمام شد و در دی ۱۴۰۰ متن نمایشنامه بازبینی شد و مجوز گرفت.
او یادآور می‌شود: کارگردان تا زمانی که متنش تصویب نشده عملا کاری نمی‌تواند انجام دهد. از این رو من به تازگی با تشکیل یک گروه به دنبال انتخاب بازیگر و سالن برای تمرین و اجرا هستم.

نمایشی با روایتی خطی

گلچین، درباره موضوع نمایش خودش نیز توضیح می‌دهد: در تئاتر «ساندویچ» گروهی از سراسر جهان که در منطقه خودشان به هر دلیلی نتوانسته اند سازگاری پیدا کنند، با فرار از خود و فضا به گوشه‌ای دیگری از جهان رفته اند و مکانی فرضی برای خودشان درست کرده اند تا درکنار یکدیگر زندگی کنند، ولی بازهم موفق نمی‌شوند.
او با اشاره به خطی بودن داستان نمایش بیان می‌کند: در واقع وقتی آن‌ها از هیجانات اولیه گذر می‌کنند و به واقعیت زندگی دورهمی می‌رسند، دوباره دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند به صورت آسوده در کنار هم زندگی کنند.

گلچین درباره علت انتخاب نام «ساندویچ» برای نمایش خود نیز می‌گوید: این افراد در یک زمان و فضای ناشناخته دورهم جمع شده اند و پاتوقشان یک ساندویچ فروشی است که فردی از خودشان آن را اداره می‌کند. در واقع سرگرمی آن‌ها دورهم جمع شدن و گپ زدن در همین «ساندویچ فروشی» است، ولی این دورهمی‌ها باعث می‌شود که تضادهایشان بروز کند.
این هنرمند یادآور می‌شود: علت دیگری که نام «ساندویچ» را برای نمایش انتخاب کردم، این است که ساندویچ غذایی، خوش بو و طعم است و با این حال هیچ خاصیتی ندارد. مثل دورهمی این آدم‌ها که هیچ فایده‌ای برایشان ندارد.

ساخت ۲ فیلم کوتاه جدید

گلچین درباره حضورش در عرصه فیلم سازی نیز توضیح می‌دهد: من در دهه پنجاه اولین فیلم کوتاهم را با دوربین فیلم برداری ۸ میلی متری ساختم. اما اوج فعالیتم به دهه هفتاد برمی گردد.
او با اشاره به فیلم کوتاه «خون» که به تازگی فیلم نامه اش به تصویب رسیده نیز تصریح می‌کند: در مرحله پیش تولید ساخت فیلم کوتاه «خون» قرار دارم. فیلمی که یک کشمکش اجتماعی است. در این اثر یک مأمور پلیس فداکارانه و از روی ایثار برای اصلاح جامعه جانش را از دست می‌دهد.
این کارگردان درباره داستان دیگر فیلم کوتاه خود به نام «بزم و رزم» بیان می‌کند: «بزم و رزم» نگاهی دارد به هنر و قدرت به عنوان دو مقوله‌ای که در جهان هستی در کنار هم مانند ریل راه آهن به صورت موازی پیش می‌روند و هیچ گاه به یکدیگر نزدیک نمی‌شوند.

تکرار نشدن دوران طلایی سینما

گلچین، سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ را به عنوان دوران طلایی سینمای کوتاه مشهد معرفی می‌کند و می‌گوید: در آن دوران سینمای کوتاه مشهد آنچنان می‌درخشید که هر فیلمی در شهرمان تولید می‌شد در صورت حضور در جشنواره‌ها جایزه دریافت می‌کرد. اما این دوران دیگر تکرار نشد.

او تأکید می‌کند: در آن زمان انجمن سینمای جوانان مشهد بسیار فعال بود. چون افرادی آنجا خدمت می‌کردند که هدفشان فقط رشد سینما بود و برایشان اهمیت نداشت که چقدر دستمزد می‌گیرند. در واقع آن زمان اگر کسی تصمیم می‌گرفت فیلمی بسازد ده‌ها نفر صادقانه کنارش می‌آمدند و کار را به سرانجام می‌رساندند. الان اولین حرفی که گفته می‌شود میزان دستمزد است.

این فیلم ساز یادآور می‌شود: در سال‌های قبل هدف فقط ساخت فیلم خوب بود. کسی غرور نداشت و در هر سمتی که به او سپرده می‌شد کار می‌کرد. مثلا من در پروژه‌های مختلف به عنوان صدابردار، تدارکات، مدیر تولید، مشاور کارگردان و... حضور داشتم و همه این رشته‌ها را بلد بودم. البته خیلی خوب است که همه زمینه‌های مرتبط با فیلم سازی به صورت حرفه‌ای و تخصصی دنبال شود. ولی تا زمانی که دل سوزی و همگرایی وجود نداشته باشد، هرقدر هم متخصص‌های خوبی داشته باشیم کاری پیش نمی‌بریم.
گلچین، درباره علت تکرار نشدن دوران طلایی سینمای مشهد تصریح می‌کند: الان ابزارهایمان بسیار پیشرفته شده است، ولی آثارمان مانند قبل درخشان نیست. یکی از دلایلش این است که همه دنبال حاشیه و اسم و رسم هستند و دلی کار نمی‌کنند.

اوضاع بهتر تئاتر مشهد

گلچین، وضعیت تئاتر مشهد را از سینما بهتر می‌داند و می‌گوید: استادان بسیار خوبی در مشهد فعالیت می‌کنند که این هنر را زنده نگه داشته اند. در همین روز‌ها اجرا‌های بسیاری در مشهد روی صحنه رفته اند که نشان دهنده فعالیت خوب هنرمندان این رشته است. اما چند فیلم خوب الان در مشهد درحال ساخت است؟
او یادآور می‌شود: الان درصد بسیاری از بدنه اصلی سینمای حرفه‌ای ایران که در تهران فعالیت دارند، مشهدی‌ها هستند. یعنی اگر هنرمندان مشهدی تصمیم بگیرند فردا صبح سینمای حرفه‌ای تهران را رها کنند و به مشهد بیایند سینمای حرفه‌ای ایران می‌خوابد و تعطیل می‌شود.

به گفته گلچین، مشهد بزرگ‌ترین قطب سینما و تئاتر ایران است به شرط آنکه مسئولان قدر بدانند و از ظرفیت زیادی که در سینما و تئاتر شهر وجود دارد استفاده کنند.
این فیلم ساز همچنین بیان می‌کند: هنرمندان ما کارشان را در مشهد پیش می‌برند، اما زمانی که می‌بینند کسی به آن‌ها اهمیت نمی‌دهد، جذب تهران می‌شوند. درحالی که قلب تپنده تئاتر و سینمای کشور مشهد است نه تهران و مشهد ظرفیت بالایی برای ارتقای سینما و تئاتر ایران دارد اگر مسئولان دل سوزانه هنرمندان را یاری کنند.